بریچ جنین (Breech) در واقع به وضعیت جنین در رحم مادر اشاره دارد که پا یا باسن جنین در راه خروجی کانال زایمان قرار گرفته و این در حالی است که باید سر نوزاد در این قسمت قرار بگیرد. در واقع بریچ نوعی عوارض بارداری بشمار می‌رود و نوزاد از قسمت پایین تنه از رحم مادر خارج شده و متولد می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا پاسخ سوالات خود را در این مورد اخذ کنید.
بریچ جنین چیست؟
بیشتر نوزادان در حدود هفته‌های ۳۶ و ۳۷ بارداری و پس از آن در زمان تولد در وضعیتی قرار می‌گیرند که سر جنین در رحم مادر، به صورت طبیعی به سمت پایین می‌چرخد تا برای زایمان، سر در کانال زایمان باشد. این حالت که به آن «نمایش سفالیک» گفته می‌شود، رایج‌ترین و ایمن‌ترین وضعیت برای زایمان و تولد نوزاد است.
اما در برخی موارد باسن یا پای نوزاد در ابتدا در مسیر زایمان و خروج قرار می‌گیرد که به این حالت بریچ جنین گفته می‌شود. در واقع به این معنی است که جنین در روز های آخر بارداری به حالت نامناسبی چرخیده و در موقعیت بدی قرار گرفته است. این وضعیت که به آن بریچ یا وارونه گفته می‌شود، نوعی از بارداری است که می‌تواند مشکلاتی را هنگام زایمان ایجاد کند.
انواع بریچ جنین
بریچ جنین بر اساس قرارگیری موقعیت پا یا باسن در رحم مادر به چندین دسته تقسیم بندی می‌شود:
- بریچ کامل: در این حالت بریچ جنین کاملا بر روی دو زانو و باسن به سمت پایین قرار دارد.
- بریچ فوتلینگ: این وضعیت بریچ دو پای جنین به سمت پایین و در مجاری و کانال زایمان قرار دارد.
- بریج عرضی: در این وضعیت جنین به صورت افقی در رحم قرار دارد و شانه های جنین در کانال زایمان قرار گرفته است.
علائم بریچ جنین
لازم به ذکر است بارداری بریچ در برخی افراد هیچ علائم خاصی ندارد. در برخی موارد مادر در زمان لگد و تحرک نوزاد این ضربه ها را در ناحیه زیر شکم حس کرده و همچنین سر جنین در ناحیه بالای شکم و زیر سینه احساس می‌شود. از دیگر علائم تشخیصی که باید بیان شود، احساس ضربان قلب جنین در بالای شکم است. البته خانم ها در بارداری اول، کمتر می‌توانند این علائم را حس کنند و متوجه آن شوند.
علت وضعیت بریچ جنین در بارداری
در ابتدای بارداری قرار گیری سر نوزاد به صورت افقی و یا رو به بالا طبیعی است، در هفته های پایانی سر به صورت طبیعی به سمت پایین چرخیده می‌شود. در برخی افراد این چرخش رخ نمی‌دهد که درواقع برخی عوامل باعث بروز آن می‌شود. در ادامه با برخی از علل بریچ نوزاد آشنا شوید.
· بارداری اول
· کم بودن مایع آمنیوتیک در کیسه
· وجود جفت سر راهی
· بارداری چند قلویی
· وضعیت جسمانی مادر
· جنین بزرگتر از معمول
· عوامل ژنتیکی
· مصرف سیگار توسط مادر.
تشخیص بریچ در بارداری
برای تشخیص بریچ باید به بهترین متخصص زنان و زایمان در مشهد مراجعه کنید. پزشک با استفاده از بررسی های جسمانی و برخی آزمایشات تشخیصی بریچ جنین را تایید یا رد می‌کند. همچنین گاهی نیاز است تا برخی آزمایشات را انجام دهید که این وضعیت به طور کامل مشخص شود.
✔ سونوگرافی ترانس ابدومینال
✔ سونوگرافی واژینال
✔ بررسی ضربان قلب جنین
تأثیر وضعیت بریچ بر بارداری
وضعیت بریچ در بارداری مادران تاثیری ندارد و فقط ممکن است حرکت جنین در رحم و قرار گیری جنین نسبت به جنین های دیگر کمی متفاوت باشد. مادر در دوران بارداری در ناحیه زیر دنده ها کمی سفتی و همچنین در ناحیه لگن خود حرکات و لگد هایی با فشار را احساس می‌کند.
تأثیر وضعیت بریچ جنین بر زایمان
در وضعیت بریچ جنین در اواخر ماه های زایمان، باعث می‌شود پزشک متخصص برای چرخاندن سر نوزاد و آمادگی برای زایمان اقدامات درمانی را انجام دهد و یا برای سلامتی مادر و جنین تصمیم به زایمان سزارین بگیرد. توصیه می‌شود در صورت بریچ جنین توصیه ها و دستورات دکتر زنان خود را به دقت انجام دهید.
نحوه زایمان بریچ چگونه است؟
در حالت طبیعی در زایمان ابتدا سر نوزاد از کانال زایمان خارج می‌شود. در حالت زایمان بریچ ابتدا باسن و پای نوزاد از کانال زایمان خارج شده و در انتها سر نوزاد خارج می‌شود. در اکثر مواقع برای زایمان بریچ توصیه می‌شود زایمان سزارین انجام شود زیرا با انجام زایمان طبیعی، امکان خفگی و از بین رفتن و یا آسیب دیدگی سر نوزاد نیز وجود دارد. بنابراین با وضعیت بریچ جنین خود اصرار بر انجام زایمان طبیعی نداشته باشید.
عوارض زایمان بریچ چیست؟
با توجه به این موضوع که بزرگترین قسمت بدن نوزاد، سر نوزاد است در زمان زایمان طبیعی در صورتی که پا و بدن نوزاد از کانال زایمان خارج شود، احتمال دارد سر نوزاد در کانال گیر کرده و باعث خفگی شود. از دیگر موارد پیچیدن بند ناف به دور گردن و قطع جریان خون و اکسیژن رسانی به جنین است که باعث آسیب های جبران ناپذیری به مغز می‌شود.
این عوارض در زایمان سزارین نیز وجود دارد اما به هر حال این نوع زایمان برای وضعیت بریچ جنین مناسب تر و کم خطرتر است.
درمان بریچ جنین
درمان بریچ جنین با توجه به شرایط مادر و نوع بارداری و وضعیت جنین بستگی دارد. بهترین روش برای درمان، چرخاندن سر جنین به سمت پایین با استفاده از روش های خاص پزشکی یا نوع تغذیه مادر و قرار گیری در کانال زایمان و یا عمل سزارین برای تولد نوزاد است. برای چرخش سر جنین روش های مختلفی از جمله تجویز دارو و یا چرخاندن سر جنین به روش غیر جراحی وجود دارد.
پیشگیری از بریچ جنین
بریچ جنین یک حالت غیر طبیعی است که احتمال رخداد آن به مادر و وضعیت فعالیت او بستگی ندارد و به همین دلیل امکان پیشگیری از آن وجود ندارد. می‌توان برای جلوگیری از عوارض بریچ جنین به پزشک متخصص در بازه های زمانی تعیین شده برای چکاپ مراجعه کرد و در صورت نیاز تدابیر خاصی اندیشیده و یا درمان انجام شود. به طور کلی دانستید که هیچ راه پیشگیری کننده قطعی برای وضعیت بریچ جنین وجود ندارد.
آیا می توان جنین بریچ را چرخاند؟
بله امکان چرخش سر نوزاد با توجه به وضعیت سلامت مادر و جنین در برخی موارد امکان پذیر است. قبل از چرخش سر نوزاد باید برخی تست ها از سلامت مادر و جنین انجام شود.
روش ECV برای چرخاندن جنین به حالت سر به پایین
در این روش ابتدا پزشک با استفاده از سونوگرافی، وضعیت قلب جنین و قرار گیری وضعیت جنین را بررسی کرده و با دقت با دست سر جنین را به سمت پایین قرار داده و جنین را از وضعیت بریج به حالت نرمال تغییر می‌دهد. در ادامه با بررسی دقیق جنین و وضعیت رحم با دستگاه سونوگرافی در صورت عوارض ناخواسته اقدامات لازم برای درمان را انجام می‌دهد.
سایر روش های چرخاندن جنین بریچ
روش های دیگری برای چرخاندن و اصلاح وضعیت بریچ جنین وجود دارد که در ادامه به آن ها به طور مختصر اشاره خواهیم داشت.
· استفاده از داروهای خاص برای بریچ
· توصیه بر انجام پیاده روی ملایم
· نگه داشتن وضعیت بدن به فرم پل ( با دراز کشیدن روی زمین، باسن را به حالت پل بالا بیاورید)
· تغییر دمای محیط مادر
· ماساژ ملایم شکم مادر
نتیجه گیری
تشخیص زودهنگام موقعیت بریچ از طریق معاینات منظم و سونوگرافی، به پزشکان امکان می‌دهد تا برنامه‌های مناسبی برای زایمان ایمن تهیه کنند. روش‌هایی مانند چرخش سفالیک خارجی (ECV) یا تصمیم‌گیری برای زایمان سزارین می‌توانند به کاهش خطرات مرتبط با زایمان بریچ کمک کنند.
در نهایت، همکاری نزدیک میان مادران باردار و تیم پزشکی، آگاهی از گزینه‌های موجود و پیروی از توصیه‌های پزشکی می‌تواند به تولد سالم نوزاد و حفظ سلامت مادر کمک کند. از این رو، اهمیت آگاهی و آمادگی برای مدیریت موقعیت بریچ نباید نادیده گرفته شود.